Poradnik dla rodziców

 

Być rodzicami nastolatka nie jest łatwo, szczególnie kiedy zaczyna dorastać. Zaczyna wtedy wymykać się spod kontroli, buntuje się, poszukuje nowych doświadczeń, a rodzice czują się bezradni, w dodatku mniej ważni dla dziecka niż jego rówieśnicy. Porady zawarte poniżej dla wielu osób są oczywiste, ale być może dla niektórych okażą się pomocne i zwrócą ich uwagę, że rodzice mają decydujący wpływ na to, czy dziecko sięgnie po narkotyki, dopalacze czy inne substancje psychotropowe. Nie ma gotowych recept, jak uchronić dziecko, ale jedno jest pewne: im lepszy mamy kontakt z dzieckiem, tym łatwiej ustrzeżemy je przed narkotykami.

Znać prawa rządzące rozwojem dziecka

Wiedzieć jak budować dobry kontakt z dzieckiem

Znać powody, dla których młodzi sięgają po narkotyki

Być konsekwentnym w przestrzeganiu zasad

Mieć rzetelną wiedzę na temat narkotyków

 

Czego dorastające dzieci potrzebują od rodziców?

 

Potrzebują dyskretnej obecności, dostępności i gotowości do udzielenia im pomocy. Wierzą, że w porę zareagują, gdy dzieje się coś niedobrego i znajdą sposób, aby rozwiązać problem.

Poczucia więzi i przynależności do rodziny. Chcą czuć, że są kochane, rozumiane i mogą liczyć na wsparcie. Potrzebują szacunku, przyjaznej atmosfery w domu – poczucia bezpieczeństwa.

Poczucia własnej wartości. Chcą, aby doceniać ich wysiłki w osiąganiu sukcesów oraz chcą mieć pewność, że nie zostaną przez rodziców skrytykowane i odrzucone, gdy coś się nie uda.

Wiarygodność. Chcą mieć pewność, że rodzice zachowują się tak jak mówią, ale także, że potrafią przyznać się do własnych słabości, niewiedzy i błędów.

Sprawiedliwego traktowania. Przekonania, że rodzice w niejasnej sytuacji zareagują w oparciu o wnikliwe rozpatrzenie sprawy.

Stanowczości w ważnych sprawach. Potrzebują jasno określonych reguł i konsekwencji w ich przestrzeganiu.

Poszanowania intymności i dyskrecji. Chcą mieć pewność, że granice ich prywatności są przez nas respektowane.

 

Jak być bliżej z dzieckiem

 

Podstawą dobrych kontaktów z dzieckiem jest rozmowa, a podstawą rozmowy jest uważne słuchanie.

Rozmawiaj ze swoim dzieckiem zawsze, wszędzie i o wszystkim.

Staraj się zawsze znaleźć czas na rozmowę, gdy dziecko ma problem. Rozmowa pomaga pozbyć się przykrych uczuć. Gdy czuje się bezradne i skrzywdzone, pozwól mu się wygadać, wypłakać i wyzłościć. Postaraj się je zrozumieć i mądrze mu doradzić.

Znajdź też czas, gdy chce się podzielić radością, sukcesem. Okaż swoje zadowolenie, pochwal, spytaj o szczegóły wydarzenia. Powiedz, że jesteś z niego dumny, to mu dodaje wiary w siebie.

Staraj się dostrzegać sygnały, że dziecko cię potrzebuje. Czasem zaczyna cię unikać, a czasem stara się być blisko, ,,kręci się” i czeka. Zainteresuj się przyjaźnie, pomóż nawiązać rozmowę.

Wykorzystuj do luźnej rozmowy naturalne chwile przy wspólnej herbacie, kolacji, na spacerze.

Okazuj zainteresowanie jego sprawami, ale nie wypytuj natarczywie.

Opowiadaj o sobie z czasów młodości, powiedz, że także robiłeś błędy i uczyłeś się podejmować trudne decyzje.

Nie unikaj trudnych spraw, rozmawiaj na każdy temat. Bądź doradcą , a nie ekspertem.

 

BUDOWANIE ZASAD

Porozumiewanie się między sobą w rodzinie, sposoby rozwiązywania problemów, troszczenie się o siebie nawzajem – pokazuje dzieciom, co jest właściwe i pożądane, a co nie jest. W ten sposób budujemy system wartości, którym będą się kierowały. Najczęściej zasady współżycia w rodzinie dotyczą poszanowania prywatności, nieużywania przemocy, podziału obowiązków domowych, uczestnictwa w wydarzeniach rodzinnych. Nie powinny nikogo ograniczać. Zakazy powinny zaś dotyczyć tylko spraw naprawdę istitnych – bezpieczeństwa, zdrowia, wzajemnego traktowania się. 

 

STAWIAJ DZIECKU DROGOWSKAZY.

Nie da się wychować nastolatka bez stawiania mu pewnych ograniczeń. Wyznaczanie tych granic jest trudne, ale potrzebne. Młody człowiek musi się dowiedzieć na co się zgadzamy, a na co nie. W przypadku buntu i prób przekraczania  ustaleń, powinien dowiedzieć się jakie są tego konsekwencje. Pozostawianie dziecku zbyt dużej swobody najczęściej nie sprawdza się.

 

JAK POPRAWIĆ KONTAKT Z DZIECKIEM.

Kontakt w okresie dorastania często nie jest najlepszy. Można pracować, aby coś naprawić, ale nie jest to łatwe. Jeżeli chcesz wprowadzić zmiany, to powiedz o tym dziecku. Porozmawiaj z nim o tym, co i jak chcesz zmienić. Wyjaśnij mu dlaczego i poproś o współpracę. Dziecko musi wiedzieć, że zależy ci na poprawieniu kontaktu. Jeżeli jakieś zachowanie dziecka jest dla ciebie nie do przyjęcia, spróbuj to zmienić. Powiedz mu:

O jakie konkretne zachowanie ci chodzi

Jakie uczucia przeżywasz, gdy ono zachowuje się w ten nieakceptowany przez ciebie sposób

Dlaczego to zachowanie jest twoim zdaniem niewłaściwe

Jakie konsekwencje dla ciebie lub innych ma to jego zachowanie

Jakiej zmiany oczekujesz

 

Jeśli chcesz przeprowadzić z dzieckiem poważną rozmowę po to, by wprowadzić zmiany w waszej rodzinie, to:

Znajdź na nią jakiś spokojny moment

Zajmuj się tylko tą konkretną sprawa

Mów o tym, co w związku z konkretnym zdarzeniem czujesz

Słuchaj uważnie, co dziecko ma ci do powiedzenia

Zadbaj o to, by każdy mógł przedstawić swój punkt widzenia i wyrazić własną opinię

Zakładaj możliwość zmiany swojego zdania

Bądź gotowy do kompromisów

Koncentruj się na rozwiązaniu problemu, a nie na tym kto wygra

 

BARIERY POROZUMIENIA Z DZIECKIEM – JAK ICH UNIKAĆ

Brak umiejętności słuchania- Rozmawiaj z dzieckiem tak, aby miało poczucie, że jesteś zainteresowany tym o czym mówi. Ważny jest kontakt wzrokowy i inne oznaki potwierdzające, że słuchasz je z uwagą.

Przerywanie- Staraj się wysłuchać dziecka do końca. Daj mu szansę wypowiedzieć się, zanim cokolwiek powiesz. Nie zakładaj, że wiesz co chce ci powiedzieć. Przerywanie może spowodować niechęć dziecka do dalszej rozmowy.

Brak skupienia uwagi na rozmówcy- Poświęć czas wyłącznie na rozmowę z dzieckiem. Wykonywanie w tym samym czasie innych czynności może być odczytane przez dziecko jako brak zainteresowania dla niego i umniejszanie wagi problemu.

,,Prawienie kazań, moralizowanie, ,,zrzędzenie i gderanie”- To zwykle ,,grzechy główne” rodziców. Staraj się je przezwyciężyć, bo to mało skuteczne sposoby, a dzieci szybko zaczynają przez to ignorować rodziców. Jeżeli przyłapiesz się na tym – zmień taktykę.

Krytykowanie- Staraj się nie krytykować nadmiernie, a jeżeli to konieczne, krytykuj konkretne  zachowanie, a nie dziecko. Nie porównuj go też z innymi podając ich za dobry przykład. Staraj się zachować obiektywizm w wydawaniu ocen.

Podnoszenie głosu- Pamiętaj, krzykiem niewiele można osiągnąć, a do tego często wykrzykujemy słowa, których potem żałujemy.

Rodzic ma zawsze rację- Nie wykorzystuj przewagi, że jesteś rodzicem i nie używaj argumentu, że posłuszeństwo dziecka należy się rodzicom ,,z urzędu”.

Bagatelizowanie – Chociaż niektóre problemy twojego dziecka mogą ci się wydać błahe lub wyolbrzymione, staraj się przywiązywać wagę do wszystkiego co go martwi.

Brak warunków sprzyjających rozmowie- Trudno zachować intymność rozmowy, jeżeli coś rozprasza uwagę. Wyłącz telewizor czy radio, staraj się stworzyć warunki, by nikt wam nie przeszkadzał.

 

SYGNAŁY, KTÓRE POWINNY NAS ZANIEPOKOIĆ.

Dzieci często stwarzają sytuacje, które nas niepokoją. Zmieniają zachowania, nawyki i sposób bycia. Przebywają nie wiadomo z kim, nie uczą się tyle, ile naszym zdaniem powinny, zaniedbują swoje zainteresowania, nie chcą z nami rozmawiać. Wchodzą w nowy okres życia, naśladują starszych, chcą upodobnić się do kolegów. To problemy związane z okresem dorastania i są one naturalnym elementem rozwoju, chociaż mogą nam się nie podobać. Dlatego nie zawsze należy reagować na każdą zmianę w zachowaniu dziecka paniką, bo nie musi ona oznaczać, że nasze dziecko jest zagrożone środkami uzależniającymi.

 

Są jednak sytuacje, których nie wolno bagatelizować. Masz prawo sądzić, że z dzieckiem dzieje się coś niedobrego, gdy zauważysz kilka z wymienionych niżej objawów jednocześnie:

Oddala się od ciebie, staje się obce, mimo, że wcześniej byliście blisko

Wyraża niechęć do rozmów, unika kontaktu, kręci w rozmowie, kłamie

Ma kłopoty z nauką, choć wcześniej dobrze sobie radziło, wagaruje

Jest niecierpliwe, rozdrażnione

Jest na zmianę pobudzone lub ospałe, sypia o dziwnych porach

Znika często w ciągu dnia z domu pod dowolnym pretekstem i stara się unikać kontaktu po powrocie

Wraca bardzo późno lub bez uzgodnienia nocuje poza domem

Ma nowych znajomych, których nie chce zapraszać do domu

Kwestionuje szkodliwość narkotyków, uważa, że powinny być zalegalizowane

Ma nadmierny apetyt lub nie ma apetytu

Ma przekrwione oczy, zwężone lub rozszerzone źrenice, przewlekły katar

W jego pokoju dziwnie pachnie i można znaleźć różne dziwne rzeczy

Z domu znikają pieniądze i wartościowe przedmioty

 

CO ZROBIĆ, GDY OKAŻE SIĘ, ŻE CHODZI O NARKOTYKI

Zacznij działać, bo problem sam się nie rozwiąże. Nie działaj jednak pod wpływem emocji, nie rozpoczynaj rozmowy, gdy dziecko jest odrzucone. Przygotuj się do rozmowy, zadbaj o to, by każde z was miało czas na tę rozmowę. Wysłuchaj co ma do powiedzenia na swoją obronę, ale nie daj się zwieść łatwym tłumaczeniom. Nie ufaj zapewnieniom, że znaleziony w jego pokoju narkotyk należy do kolegi. Nie daj się przekonać , że teraz taka moda i wszyscy biorą narkotyki. Nie obwiniaj się, kiedy mówi, że bierze z powodu kłopotów rodzinnych.

Jeśli zbadasz, że był to incydent – daj mu szansę, nie traktuj jak narkomana. Porozmawiaj o konsekwencjach i zagrożeniach z powodu narkotyków, a także na temat presji i manipulacji ze strony grupy biorącej narkotyki. Powiedz, że złamało zasady, zawiodło twoje zaufanie i jak źle z tym się czujesz. Ustalcie nowe reguły i stosuj zasadę ,, ograniczonego zaufania” dopóki nie upewnisz się, że wszystko jest w porządku. Jeżeli stwierdzisz, że dziecko ma już problem z powodu narkotyków, skorzystaj z pomocy specjalistów. Zdobądź adresy poradni lub specjalistów w zakresie uzależnień, którzy pomogą tobie i dziecku poradzić sobie z problemem. Wspólnie z terapeutą i dzieckiem ustalcie reguły postępowania i konsekwentnie ich przestrzegaj. Nie chroń dziecka przed konsekwencjami jego zachowań.