Patron Szkoły

“Korczak wyzwalał prawdę już wprost obecnością swoją.
Każdy w obcowaniu z nim stawał się sobą – był sobą.
Czuło się całą małość frazesów, zakłamania i form nieistotnych.
Tęskniło się wprost do tej prostoty i czystości myśli,
którą niosły ludziom prócz smutku i zadumy, jego dziwne, dobre oczy”.
M. Grzegorzewska

Patronem naszej szkoły jest Janusz Korczak znany również jako “Stary Doktor”. Są to pseudonimy polskiego lekarza i pedagoga Henryka Goldszmita (nazwisko rodowe). Urodził się 22 lipca 1878r. albo 1879r. w Warszawie. Nie jesteśmy pewni tej daty, ponieważ rodzice jego zaniedbali wyrobienia mu urzędowej metryki. Była to rodzina zamożnego adwokata pochodzenia żydowskiego, która od dawna wrosła w polską kulturę i tradycję. Całe życie Korczaka zrosło się z Warszawą. Ojczystej rzece Wiśle pozostawił takie wyznanie: “Wisło szara, nie zamieniłbym cię na dumną Tamizę ani zawrotną Niagarę, ani tajemniczą Zambezi, ani magiczny Ganges. Tamte może stokroć piękniejsze, mówiłyby do mnie językiem, którego nie rozumiem.”

U progu młodego życia, gdy Henryk miał lat 18, następuje radykalna zmiana. Strata ojca, który był jego najukochańszym przyjacielem i powiernikiem rujnuje materialnie rodzinę. Ciężar jej utrzymania spadł na barki Henryka, studenta medycyny. Sytuacja ta zmuszała go do udzielania korepetycji u “tępych” dzieci bogatych rodziców. Już w tym czasie zaczynał interesować się psychiką i warunkami życiowymi dzieci biednych. Był częstym gościem robotniczych dzielnic Powiśla, Solca, Woli i Starówki. Starał się pomóc najbiedniejszym. Chodził po domach, opowiadał baśnie, w wieczór wigilijny był św. Mikołajem roznoszącym groszowe podarki, pomagał w nauce. Wkrótce podjął działalność społeczną w Warszawskim Towarzystwie Dobroczynności. Uczył także ubogie dzieci.

W 1903r. Korczak po skończeniu medycyny na Uniwersytecie Warszawskim jako lekarz-pediatra rozpoczął pracę w szpitalu dziecięcym w Warszawie. Wkrótce zyskał rozgłos jako lekarz darmowej klienteli. Pogłębił Korczak swą wiedzę w klinikach Berlina, Londynu i Paryża.

W 1905r. został zmobilizowany i wyjechał na wojnę rosyjsko-japońską jako lekarz wojskowy. Po wojnie wrócił do swego szpitala. Pracował znowu wśród małych pacjentów biednych i bogatych. Mógł zrobić karierę w praktyce prywatnej, ale zapragnął być lekarzem i rzeźbiarzem duszy dziecięcej. Miał około 30 lat, gdy zrezygnował z założenia rodziny. Wiele trzeba było się wyrzec i wiele poświęcić, by tak “poprowadzić swe życie”.

Przystąpił do Towarzystwa “Pomoc dla Sierot”. Włączył się do starań o budowę domu, przystosowanego do potrzeb sierocińca. Do nowego budynku przy ulicy Krochmalnej 92 przeniesiono dzieci w 1912r. ze starego poklasztornego budynku przy ulicy Franciszkańskiej. Korczak objął funkcję dyrektora Domu Sierot i stał się jego mieszkańcem, zamieszkując w izbie na poddaszu nad dziecięcymi sypialniami. Swą samotność związał z najbardziej osamotnionymi dziećmi, z sierotami. Miał 34 lata. Dom Sierot stał się warsztatem samodzielnej pracy i badań Korczaka. Tam wypracował system wychowania.

Losy I wojny światowej rzuciły Korczaka do Kijowa. Tu nawiązał kontakty z tamtejszymi sierocińcami. Około pół roku spędził w przytułkach dla dzieci ukraińskich.

Po wojnie 1919r. podjął Korczak wspólnie z Marią Falską organizację zakładu opiekuńczego dla dzieci i sierot z ubogich przedmieść Warszawy, dla dzieci więzionych i prześladowanych działaczy robotniczych.

W okresie międzywojennym do roku 1936 współpracował z Polski Radiem, w którym pod pseudonimem Stary Doktor był jedną z najbardziej znanych osób w Polsce.

Napad wojsk hitlerowskich na Polskę we wrześniu 1939r. znowu skłonił Korczaka do przywdziania wojskowego munduru – jako oficera polskiego w randze majora. Nie został zmobilizowany, miał wtedy już przeszło sześćdziesiąt lat. Z dużą ofiarnością włączył się jednak do cywilnej obrony Warszawy. Opatrywał rannych, przygarniał zagubione w czasie działań wojennych dzieci, chronił Dom Sierot. Przemawiał do dzieci przez radio, udzielając rad i wskazówek jak mają zachować się w tych trudnych dniach. Nie zdjął munduru w okupowanej Warszawie. Nie założył gwiazdy Syjonu. Wtrącono go do więzienia. Po kilku miesiącach wykupili go za uskładane pieniądze byli wychowankowie. Z utworzeniem w Warszawie getta przesiedlano Dom Sierot do ciasnego lokalu na Chłodną, później na Śliską. Życie w getcie to prawie dwa lata rozpaczliwych wysiłków (wycieńczonego i schorowanego) Korczaka o zdobywanie dla 200 wychowanków żywności, opału, leków itp.

W lutym 1942r. podjął jeszcze Korczak desperacką decyzję objęcia pracy wychowawcy w domu podrzutków na ul. Dzielnej, bo chciał ratować dzieci, krzywdzone tam przez personel getta. Przyjaciele z “aryjskiej” strony wielokrotnie podejmowali prośby wyprowadzenia Korczaka z Getta, zapewniali bezpieczne schronienie. Nie można było jednak ocalić dzieci, więc odmawiał. Nocami od maja do 4 sierpnia 1942r. pisał swój wstrząsający Pamiętnik. Na dacie tej wszystko się urywa.

W ramach likwidacji getta, rozpoczętej 22 lipca 1942r. z placu przeładunkowego na Stawach odchodziły wagonami bydlęcymi transporty kierowane do komór gazowych obozu zagłady w Treblince. W dniach od 5 do 8 sierpnia szły transporty dziecięce. Około czterech tysięcy dzieci z wszystkich sierocińców wraz z wychowawcami. Wśród nich Korczakowskie dzieci ze swym zielonym sztandarem nadziei, oraz Janusz Korczak niosąc najmłodsze dziecko na ręku. Wraz z dziećmi zginął straszliwą śmiercią. Stał się symbolem męczeństwa tysięcy bezimiennych ofiar obozów zagłady.

***

DZIAŁALNOŚĆ LITERACKA JANUSZA KORCZAKA

Janusz Korczak pozostał na zawsze w pamięci ludzkiej człowiekiem wielkiego umysłu i dobroci. Był znakomitym pedagogiem, praktykiem i teoretykiem wychowania, autorem książek dla dzieci, lekarzem, społecznikiem i dramaturgiem.

Talent literacki poświęcił twórczości pedagogicznej. Stworzył szereg metod wychowawczych, które realizował w stworzonych przez siebie zakładach wychowawczych.

Od 1896r. (miał 18 lat) ukazywały się jego artykuły i humoreski, felietony i szkice w tygodniku “Kolce”, a od 1898r. w czasopiśmie “Głos”. Od 1901r. pisze artykuły o wychowaniu, w których wypowiada się pod pseudonimami: Hen, Ryk, Hen-Ryk, h.g, G.

Wkrótce głównym problemem twórczości stawało się dziecko, jego pozycja w społeczeństwie, warunki, potrzeby, szkoła.

Pierwszą książkę, którą wydał to Dzieci ulicy (1901r.). Pisał powieści i opowiadania przeznaczone przede wszystkim dla człowieka dorosłego. Mają one za zadanie uczulić społeczeństwo na krzywdę dziecka, na brak zrozumienia dziecięcych problemów przez świat dorosłych i zwrócić uwagę rodziców na przyczyny ich niepowodzeń w wychowaniu dzieci. Należy tu wspomnieć Dziecko salonu, Bobo, Spowiedź motyla, Feralny tydzień.

W najbardziej twórczym, dojrzałym okresie życia napisał utwory przeznaczone wyłącznie dla dzieci i młodzieży. Są to: Koszałki opałki, Jośki, Mośki i Srule, Józki, Jaśki i Franki, Sława, Kiedy znów będę mały, Bankructwo małego Dżeka, Kajtuś czarodziej, Uparty chłopiec, Król Maciuś Pierwszy, Król Maciuś na wyspie bezludnej, Ludzie są dobrzy. Niektóre z nich już od momentu powstania zostały zaaprobowane przez dziecięcego czytelnika w Polsce. To właśnie pod wpływem dzieci Korczak napisał dalsze dzieje Króla Maciusia. Same dzieci przysyłały listy do autora, w których proponowały całe sceny mającej powstać książki.

To zainteresowanie dzieci książkami i ich bohaterami było najpiękniejszą nagrodą dla Korczaka za jego zasługi w literaturze dziecięcej. Zawsze twierdził, Ze najlepszymi krytykami są dzieci i należy ich oceny brać całkiem poważnie.

KALENDARIUM

1878 lub 1879	Urodził się 22 lipca w Warszawie w rodzinie Józefa i Cecylii Goldszmitów
do 1897	Okres nauki szkolnej.
1896	Debiutuje na łamach tygodnika satyrycznego “Kolce” humoreską pt. Węzeł Gordyjski.
1898	Matura w Gimnazjum Miejskim na Pradze, początek studiów na wydziale U.W. (do 1905), przyjmuje pseudonim Janusz Korczak.
1899	Wyróżnienie za czteroaktową sztukę pt. Którędy?, aresztowanie za działalność w Towarzystwie Dobroczynnym.
Ok. 1900	Słuchacz Uniwersytetu Latającego.
1901	Publikuje swoją pierwszą książkę pt. Dzieci Ulicy.
1905	Uzyskuje dyplom lekarza, praca w szpitalu, powołany do wojska, uczestniczy w wojnie rosyjsko-japońskiej. Powrót z wojny, drukuje książkę pt. Dziecko Salonu.
1907-1908	W Berlinie rozwija swoją wiedzę medyczną.
1910	Udział w pracach towarzystwa “Pomoc dla Sierot”, udział w komisji budowy domu dla sierot
1911	Pobyt naukowy w Londynie.
1912	Objęcie Domu Sierot przy ul. Krochmalnej 92 dla dzieci żydowskich.
1913	Uroczystość otwarcia Domu Sierot.
1916	Uczestniczy w walkach I Wojny Światowej
1918	Wydaje książkę pt. Dziecko w rodzinie, zostaje lekarzem i ekspertem w spr. wychowawczych w Naszym Domu.
1922	Ukazuje się powieść pt. Król Maciuś Pierwszy
1923	W druku ukazuje się Król Maciuś na Bezludnej Wyspie.
1924	Publikacja powieści pt. Bankructwo Małego Dżeka. Wydaje książkę pt. Kiedy znów będę mały.
1926	Zostaje odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, zaczyna redagować pismo pt. “Mały Przegląd”.
1928	Ogłasza utwór pt. Prawo dziecka do szacunku.
1930	Otwarcie “Naszego Domu” na Bielanach
1934	Trzytygodniowy pobyt w Palestynie, ukazuje się “Kajtuś Czarodziej”.
1935	Prowadzi audycje – słynne gadaninki Starego Doktora w Polskim Radiu. Rozstanie z Naszym Domem. Publikuje Uparty Chłopiec
1936	Koniec pogadanek w radiu Pobyt w Palestynie
1937	Stefania Wilczyńska opuszcza Dom Sierot Rękopis Dzieci Biblii – Mojżesz Otrzymuje Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury. Walka o byt Domu Sierot
1938	Książka Uparty Chłopiec. Życie Ludwika Pasteura
1939	Felietony radiowe Starego Doktora Wydanie książkowe gadaninek : Pedagogika żartobliwa Działalność jałmużnicza na potrzeby Domu Sierot.
1940	Przesiedlenie Domu Sierot do getta na ul. Chłodną 33. Aresztowanie Korczaka
1941	Kolejne przesiedlenie Domu Sierot z ul. Chłodnej 33 na ul. Sienna 16 – Śliską 9 (posesja narożna)
1942	Walczy o przetrwanie Domu Sierot (”prowadzi ciężką i poniżającą pracę”) aby zdobyć żywność. Przyjmuje posadę wychowawcy w Głównym Domu Schronienia przy ul. Leszno 127, Pisze Pamiętnik, (maj – sierpień) Inscenizacja Poczty R. Tagore 22 lipca początek zagłady getta, 6 sierpnia wraz z wychowankami i pracownikami Domu Sierot wyrusza w ostatnią drogę na Plac Przeładunkowy (Umschlagplatz), skąd zostaje przewieziony do obozu zagłady w Treblince, gdzie ginie.